NEKROPOLA STEĆAKA
Ova nekropola nastala je 1964. godine odlukom Zavoda za zaštitu kulturno-istorijskog i prirodnog nasljeđa Socijalističke Republike Bosne i Hercegovine da, sa ostalim zavodima Republika bivše Jugoslavije, podrži izmještanje stećaka na sadašnju lokaciju zbog izgradnje vještačke hidroakomulacije “Bilećko jezero“. “Kameni spavači“ su tada izmješteni na novi lokalitet koji se nalazi na južnom ulazu u Bileću i tako je stvorena najveća vještačka nekropola stećaka u Bosni i Hercegovini. Ova pažljivo selektovana zbirka stećaka na otvorenom sadrži reprezentativne uzorke iz ovog dijela Bosne i Hercegovine te predstavlja jedinstveni otvoreni muzej odabranih stećaka. Ona upućuje i na nekropole koje se nalaze pod vodama Bilećkog jezera kao i one u okolini ovog grada poput praistorijskog tumulusa i nekropole sa stećcima u mjestu Grebnice kod Bileće koja se, kao dio serijske transnacionalne nominacije nalazi na “Tentativnoj listi“ UNESCO-a.
“Vještačka nekropla stećaka” je veoma značajna za daljnji nastavak istraživanja kulture stećaka na području istočne Hercegovine i dio je urbanog pejzaža Bileće te predstavlja, kao i druge nekropole, bitan civilizacijski marker značajan za nauku i kulturu cijele Bosne i Hercegovine.
Većina istraživača se slaže da dio stećaka predstavlja srednjovjekovne nadgrobne spomenike koji se od ostalih razlikuju po svojoj tipologiji i ukrasima. Po svojoj veličini spadaju u red megalitskih kamenih blokova koji se, pored Bosne i Hercegovine (više od 60 000 registrovanih stećaka) mogu naći i u Crnoj Gori (oko 3 050 registrovanih) te u Hrvatskoj (oko 4 450) i Srbiji (oko 2 270).
U evropskoj i svjetskoj kulturi oni su jedinstveni, nemaju direktnih uzora niti su direktna kopija mada bi se mogle istaći neke sličnosti sa antičkim spomenicima. Ispred “Zemaljskog muzeja“ u Sarajevu, sa lijeve strane, nalaze se primjeri stećaka, a sa desne sarkofazi i nadgrobni spomenici iz rimskog razdoblja. Ova instalacija sugeriše na mogući uzor koji je korišten u izradi prvih stećaka. Slična postavka se nalazi i ispred “Muzeja Hercegovine“ u Trebinju. Posebnost stećaka je i ta što ne postoje dva ista, a u širem smislu sam naziv stećak obuhvata ležeće kamenje, blokove i, uglavnom, sve spomenike nastale u razdoblju od XII do XVI vijeka i slične po rustičnoj obradi i simboličkim obilježjima..
Prilikom gradnje hidrolelektrane u dolini rijeke Trebišnjice pod vodama vještačke hidro-akomulacije “Bilećko jezero“ potopljeni su i ranohrišćanski i srednjovjekovni ostaci mnogih crkava.
Latitude: 42.8663253, Longitude: 18.420001100000036